ΟΙ ΣΥΜΦΕΡΟΥΣΕΣ ΑΜΥΝΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

Με αφορμή τις σοβαρές αμυντικές δαπάνες, που έχει αποφασίσει να πραγματοποιήσει η χώρα και αφορούν κυρίως τον εκσυγχρονισμό των Fantoms, την αγορά των Rafale και τις αγορές των πολεμικών πλοίων, τίθεται το θέμα της οικονομικής αξιολόγησης των αμυντικών δαπανών.

Η άποψη περί της αντιπαραγωγικότητάς τους έχει προ πολλού καταρρεύσει. Οι αμυντικές δαπάνες, όπως και οι κοινωνικές, είναι θεμελιώδεις δαπάνες της εύρυθμης λειτουργίας των κοινωνιών και μόνο εάν υπάρχει κάποιος εξωγενής λόγος, όπως π.χ. ήττα σε προηγούμενο πόλεμο ή μία εξαιρετική γεωγραφική ή διεθνή θέση (π.χ. Ελβετία), συνήθως η χώρα επωμίζεται μικρότερες υποχρεώσεις.

Τα μεγάλα ερωτηματικά αφορούν τη σχέση κόστους - οφέλους που υπάρχει από τις δαπάνες αυτές. Το κόστος αφορά την αξία των εξοπλισμών συν την επιτοκιακή επιβάρυνση που προκαλείται στο δημόσιο χρέος ενώ το όφελος πηγάζει από την αποφυγή του πολέμου.

Σε όρους πολιτικής οικονομίας για να εκτιμήσουμε γεωστρατηγικά την θέση μιας χώρας συνήθως χρησιμοποιούμε τον Δείκτη της Εθνικής Δύναμης. Περιλαμβάνει τον αριθμό του στρατιωτικού προσωπικού, την κατοχή πυρηνικής δύναμης, τον πληθυσμό της χώρας, την οικονομική της δύναμη κ.τ.λ. Στον πιο αξιόπιστο από τους δείκτες αυτούς η Ελλάδα βρίσκεται στην 36η παγκόσμια θέση ενώ η Τουρκία στην 23η. Μακροπρόθεσμα ένας υψηλός δείκτης Εθνικής Δύναμης συνεπάγεται υψηλή σταθερότητα και μικρό συστηματικό κίνδυνο, γεγονός που κάνει φθηνότερο τον δανεισμό και του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα.

Μετά από 90 περίπου χρόνια, το αναθεωρητικό ξανα-ανακάτεμα των σχέσεων γειτονίας της Τουρκίας μάς δημιούργησε την ανάγκη αύξησης των αμυντικών δαπανών. Μάλιστα είχαμε δημοσιεύσει πριν δύο χρόνια περίπου την εκτίμηση ότι οι αμυντικές δαπάνες και στις δύο χώρες (Ελλάδα, Τουρκία) αναμένεται να παρουσιάσουν σε βάθος δεκαετίας μία αύξηση της τάξης του 50%.

Πόσο οικονομικά δικαιολογημένες είναι οι δαπάνες αυτές; Κάναμε μία απλή άσκηση: Υπολογίσαμε το κόστος τους στο ύψος των 10 δισ. ευρώ που χρηματοδοτείται από κεφάλαια με διάρκεια αποπληρωμής όσο και η μέση διάρκεια του ελληνικού χρέους: 17 χρόνια, και επιτόκιο ίσο με 1,8%, όσο δηλαδή εκτιμούμε το μακροπρόθεσμο επιτόκιο. Το μεγάλο ερωτηματικό αφορά στην αβεβαιότητα που συνδέεται με την αποτρεπτική ικανότητα αυτών των δαπανών και των συμφωνιών που τις συνοδεύουν (Ελλάδα - Γαλλία). Μπορεί οι αμυντικές αυτές επενδύσεις να αποτρέψουν έναν πόλεμο;

Εάν συμβεί τι κόστος θα έχει; Εάν λοιπόν δεχτούμε ότι οι δαπάνες αυτές θα αποτρέψουν έναν πόλεμο σε βάθος δεκαπενταετίας που θα προκαλούσε μία μείωση στο ΑΕΠ της τάξης του 30%, έστω και για έναν χρόνο, τότε, σε παρούσα αξία, το κόστος της ελληνικής κοινωνίας σε πραγματικές τιμές που θα προκληθεί από τον πόλεμο θα είναι πολύ μεγαλύτερο (δύο με τρεις φορές) από το κόστος των 10 δισ. ευρώ. Εάν μάλιστα θεωρήσουμε ότι η πιθανότητα πολεμικής εμπλοκής είναι μικρότερη, τότε πάλι δικαιολογούνται (με ορισμένα όρια) οι δαπάνες αυτές. Συνεπώς υψηλή πιθανότητα πολέμου τις δικαιολογεί απολύτως. Πολύ μικρή τις κάνει ασύμφορες. Βέβαια υπάρχει και μία καλύτερη λύση: να μη γίνει ποτέ πόλεμος. Η ανθρώπινη πάντως Ιστορία δεν συμφωνεί!

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 4 Σεπτεμβρίου 2021