Οι Ναζί και το πυρηνικό τους πρόγραμμα

Ο μυστηριώδης κύβος έφτασε το καλοκαίρι του 2013. Ο φυσικός Timothy Koeth είχε συμφωνήσει να πάει σε ένα πάρκιγκ για μια απροσδιόριστη παράδοση. Μέσα σε έναν μπλε υφασμάτινο σακί, τυλιγμένο σε χάρτινες πετσέτες, βρήκε ένα μικρό κομμάτι ουρανίου.

Ήταν περίπου 5 εκατοστά σε μέγεθος, με «ένα λευκό κομμάτι χαρτί τυλιγμένο γύρω του, σαν σημείωμα για λύτρα τυλιγμένο σε πέτρα», λέει ο Koeth. Στο χαρτί υπήρχε ένα μήνυμα: «Πάρθηκε από τον αντιδραστήρα που ο Χίτλερ προσπάθησε να κατασκευάσει. Δώρο του Ninninger».

Ο Koeth, ως συλλέκτης πυρηνικών αναμνηστικών, ενθουσιάστηκε. «Αμέσως κατάλαβα τι ήταν αυτό το πράγμα», λέει. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γερμανοί επιστήμονες είχαν προσπαθήσει να χτίσουν έναν πυρηνικό αντιδραστήρια, μέχρι που οι κύβοι ουρανίου που είχαν (περισσότεροι από 600) κατασχέθηκαν από τους Συμμάχους και μεταφέρθηκαν στις ΗΠΑ.

Ο Koeth, του Πανεπιστημίου του Maryland στο College Park, θεώρησε ότι ο κύβος του θα μπορούσε να είναι από αυτούς, αλλά ήθελε να επιβεβαιώσει το προαίσθημά του. Στη διαδικασία, αυτός και η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Miriam Hiebert κατέληξαν σε ένα εντυπωσιακό συμπέρασμα, το οποίο ανακοίνωσαν την 1η Μαΐου στο Physics Today. Αντίθετα από ό,τι πιστευόταν, οι γερμανοί επιστήμονες θα μπορούσαν να είχαν δημιουργήσει έναν πυρηνικό αντιδραστήρα κατά τη διάρκεια του πολέμου, αλλά ο ανταγωνισμός μεταξύ ομάδων παρακώλυσε την προσπάθεια.

Το πρώτο στοιχείο για την κληρονομιά του κύβου ήταν η επιφάνειά του. Σημαδεμένη με φυσαλίδες, φανέρωνε πρωτόγονη τεχνικές επεξεργασίας ουρανίου, οι οποίες χρησιμοποιούνταν την εποχή εκείνη. Ένα άλλο στοιχείο ήταν η ονομασία «Ninninger» στο σημείωμα. Η έρευνα αποκάλυψε ότι ήταν το ανορθόγραφο όνομα του Robert Nininger, ο οποίος είχε εμπλακεί με την πολεμική προσπάθεια των ΗΠΑ να κατασκευάσουν μια ατομική βόμβα, γνωστή ως Σχέδιο Μανχάταν. Η χήρα του Nininger επιβεβαίωση ότι κάποτε εκείνος κατείχε έναν κύβο ουρανίου και το έδωσε σε κάποιον φίλο του. Ο Koeth θεωρεί ότι ο κύβος άλλαξε χέρια αρκετές φορές πριν τελικά φτάσει σε εκείνον (τα επίπεδα ραδιενέργειας είναι αρκετά χαμηλά, ώστε ο κύβος είναι ασφαλής για να τον κρατάει κάποιος).

Μετά από δοκιμές, βρέθηκε ότι ο κύβος ποτέ δεν ήταν σε ενεργό αντιδραστήρα. Αν είχε συμπεριληφθεί, οι ερευνητές θα είχαν εντοπίσει ακτίνες γ από το ισότοπο καίσιο-137.

Το αναπάντεχο αποτέλεσμα των ερευνών ήταν ότι οι προσομοιώσεις που έγιναν με σύγχρονο υπολογιστή έδειξαν ότι οι 664 κύβοι ουρανίου που είχαν οι Γερμανοί δεν ήταν αρκετοί για να δημιουργηθεί ένας πυρηνικός αντιδραστήρας. Χρειάζεται ένα ελάχιστο ποσό, μια κρίσιμη μάζα. Για να φτάσουν σε αυτή την μάζα, οι Γερμανοί, που εργάζονταν υπό τις οδηγίες του φυσικού Werner Heisenberg, χρειάζονταν ακόμα μερικές εκατοντάδες κύβους.

Αλλά, όπως οι Koet και Hiebert βρήκαν σε έγγραφα στα Εθνικά Αρχεία του College Park, υπήρχαν αναφορές σε άλλους 400 τουλάχιστον κύβους που είχε μια άλλη ερευνητική ομάδα Γερμανών. Την εποχή εκείνοι γερμανικές επιστημονικές ομάδες ανταγωνίζονταν η μία την άλλη. Αν είχαν συνεργαστεί, θα είχαν αρκετό ουράνιο για να φτιάξουν αντιδραστήρα. Ωστόσο, οι γερμανοί επιστήμονες απείχαν πολύ από τη δημιουργία ατομικής βόμβας.

Πηγή: Science News