Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΥΞΗΣΗ;

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε (για 10η φορά) το βασικό της επιτόκιο κατά 0,25%, για να φθάσει το 4,5%. Είναι η πρώτη φορά που παρατηρούνται σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα τόσο μεγάλες αυξήσεις.

Ουσιαστικά η ΕΚΤ στέλνει ένα μεικτό μήνυμα προς την οικονομία: ο πληθωρισμός, οι πληθωριστικές προσδοκίες αλλά και η αύξηση των μισθών παραμένουν σε υψηλό επίπεδο, ενώ ταυτοχρόνως η ανάπτυξη στην ευρωζώνη επιβραδύνεται ακόμα περισσότερο (στο 0,7% για το 2023), με τις πιθανότητες να συγκλίνουν περισσότερο προς την αρνητική προοπτική, δηλαδή να μειωθεί περισσότερο. Ο πληθωρισμός φαίνεται ότι παίζει σημαντικότερο ρόλο στις αποφάσεις για το επιτόκιο και η μεγέθυνση λιγότερο. Να σημειωθεί ότι ανιχνεύοντας τις διαθέσεις των πολιτών στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα, ο πληθωρισμός, και η ανασφάλεια που προκαλεί, τοποθετείται ως ο αρνητικότερος παράγοντας των διαθέσεών τους απέναντι στην  κοινωνική ζωή και την πολιτική διοίκηση. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι κατανοητή η διάβρωση της πολιτικής, καταναλωτικής, επενδυτικής εμπιστοσύνης και έτσι δικαιολογείται η αυξημένη ευαισθησία της αντιπληθωριστικής στάσης.

Είναι αρκετά αμφίβολο αν θα έλθει ακόμα μία (η τελευταία) αύξηση. Αντιθέτως, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν σε αυτό το επίπεδο τουλάχιστον μέχρι τον Μάρτιο του 2024, για να εμφανιστεί η πρώτη μείωση από τον Απρίλιο του 2024, προβλέποντας μια αρκετά έντονη κάθοδο μέχρι και τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, οπότε προβλέπεται ότι θα κυμαίνονται μεταξύ 2,25% και 3,3%.

Πρέπει βεβαίως να παραδεχτούμε ότι οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών είναι μια λεπτή άσκηση ισορροπίας με μεικτά μηνύματα για την πορεία των βασικών μεγεθών, γεγονός που έχει και επιδράσεις στο πώς διαμορφώνεται και θα διαμορφωθεί η ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική.

Η εκτίμηση που επικρατεί στην ΕΚΤ είναι ότι η επιβράδυνση της οικονομίας, ιδιαίτερα των κεντροευρωπαϊκών οικονομιών, έχει έναν προσωρινό χαρακτήρα, παρόλο που δεν συμφωνούν όλοι στην εκδοχή. Ιδιαιτέρως εάν διατηρηθούν οι τιμές της ενέργειας υψηλότερα, λόγω των περιορισμών της προσφοράς (αποφάσεις πετρελαιοπαραγωγών και απεργίες), οι πιθανότητες να επιβεβαιωθούν τα αρνητικότερα σενάρια για την ευρωπαϊκή οικονομία είναι περισσότερες.

Οι προοπτικές για τον πληθωρισμό το 2023 είναι τελικά ότι θα κυμανθεί γύρω στο 5,5%, ενώ το 2024 διακρίνεται μια καθοδική τάση που θα τον φέρει στο 2,5%-3%, έτσι ώστε να πέσει κάτω από το 2% το 2025, οπότε και θα εκπληρωθεί ο στόχος της νομισματικής πολιτικής.

Παρ’ όλες τις αντιξοότητες, οι συνθήκες για την ελληνική οικονομία φαίνεται να είναι λίγο καλύτερες από τις ευρωπαϊκές, αφού είναι πλέον σαφές ότι το 2023 θα εμφανίσει σχεδόν διπλάσιο ρυθμό μεγέθυνσης από την ευρωζώνη. Ωστόσο το 2024 εκτιμάται ότι θα απεικονιστούν τα αρνητικά γεγονότα του 2023 κατά τρόπο πιο ευκρινή, αλλά και τότε ο ρυθμός μεγέθυνσης θα είναι παρόμοιος με αυτόν της ευρωζώνης, που αναμένεται να κυμανθεί γύρω στο 1%, ενώ το ίδιο περιμένουμε περίπου και για το 2025. Οι μεγάλες καταστροφές του 2023 θα οδηγήσουν σε μεγάλα έργα, ώστε να βοηθηθεί και ο ρυθμός μεγέθυνσης; Χρειάζεται σχεδιασμός και εκμετάλλευση των ευχερειών από την ΕΕ (νέα κεφάλαια, επανασχεδιασμός, εξαιρέσεις από το έλλειμμα).

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 18 Σεπτεμβρίου 2023