ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΜΠΗΣ

Ο καταστροφικός τρόπος ζωής που ζούμε σήμερα οδηγεί σε μία ραγδαία περιβαλλοντολογική χειροτέρευση. Το 2022 θα καταγραφεί ως το 5ο θερμότερο έτος όλων των εποχών με τη μέση θερμοκρασία της τελευταίας οκταετίας να είναι περίπου 1,5 βαθμό υψηλότερη της εκατονταετίας 1800 - 1900. Τα σχετικά ακραία φαινόμενα είναι η ξηρασία που πλήττει κυρίως την κεντρική Δυτική Αφρική, τροπικοί κυκλώνες που πλήττουν την κεντρική Αμερική και τη νότια Αφρική, πλημμύρες στην κεντρική Ασία και βεβαίως κύματα καύσωνα που πλήττουν την Ευρώπη, τη βόρεια Αφρική ακόμα και τη Γροιλανδία (!). Έχει εκτιμηθεί (Deloitte) ότι οι παγκόσμιες οικονομικές απώλειες μέχρι το 2070 θα είναι 178 τρισεκατομμύρια (!) δολάρια σε σημερινές τιμές.

Οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου θα συνεχίζουν να αυξάνονται με αποτέλεσμα μέχρι το 2070 να διπλασιαστεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στους 3 °C.

Το πρόβλημα στην Ευρώπη επικεντρώνεται στη Μεσόγειο και έχει ιδιαίτερη ένταση στη βόρεια Αφρική και την κεντροδυτική Ευρώπη. Την τελευταία δεκαετία η κλιματική αλλαγή έχει στοιχίσει στην Ευρώπη 145 δισ. ευρώ με κύρια έξαρση την περίοδο 2016 - 2022. Η Ευρώπη υπερθερμαίνεται κατά +0,5 °C ανά δεκαετία, ρυθμός διπλάσιος και ταχύτερος όλου του κόσμου.

Η Ελλάδα μετρά τις σοβαρότερες απώλειες απ’ όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Οι απώλειες από την κλιματική αλλαγή έφθασαν στη χώρα μας το 2020 στο υψηλότερο σημείο όλων των εποχών αλλά και όλων των ευρωπαϊκών χωρών: 91 ευρώ ανά Έλληνα ενώ η χώρα με τις αμέσως χαμηλότερες απώλειες ήταν η Γαλλία με 60 ευρώ ανά κάτοικο, η Ιταλία με 40 ευρώ ανά κάτοικο κ.τ.λ. Ο κατάλογος των χωρών που σήμερα επιβαρύνουν το περιβάλλον, κατά σειρά καταστροφικής προτεραιότητας, είναι η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Ινδία, η Ρωσία, η Ιαπωνία, η Βραζιλία, η Γερμανία, τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Γαλλία και η Βρετανία, αν και ο κατάλογος ποικίλλει αναλόγως τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την κατάρτισή του.

Οι ταχύτατες αυτές μεταβολές έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα. Το πρόβλημα αφορά όλους τους τομείς οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας. Οι επιπτώσεις αγγίζουν όλη τη ζωή (τιμές τροφίμων, επενδύσεις - τουρισμός - ανεργία κ.τ.λ.). Οι πιο φτωχοί, σε κάθε χώρα, αλλά και σε όλον τον κόσμο, δικαιολογημένα αρνούνται το βάρος της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης κατηγορώντας τους πλουσιότερους ότι αυτοί δημιούργησαν το πρόβλημα. Το αδιέξοδο μεγεθύνει το πρόβλημα.

Ίσως τώρα πρέπει να σκεφτούμε ότι η μεγιστοποίηση της χρησιμότητας που χρησιμοποιούμε στον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις μας πρέπει να αντικατασταθεί με κριτήρια που θα συνδέονται με τον βαθμό ικανοποίησης στην παρούσα και μελλοντική ζωή. Μάλιστα η έρευνά μας (ΕΚΠΑ) έχει δείξει ότι οι ευνοϊκές απόψεις της κοινωνίας για το περιβάλλον συνδέονται με αυτές που έχουμε για την ασφάλεια, την παράδοση και τη θρησκεία, τον αλτρουισμό, τη διάθεση ισότητας και, τέλος, με τη διάθεση να παρεμβαίνουμε στα πράγματα. Συνεπώς η κοινωνία μας είναι έτοιμη για ουσιαστική δράση. Το πολιτικό μας σύστημα θα πρέπει να εκφράσει αυτή τη στάση στην Ελλάδα και να την προωθήσει επειγόντως και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα Τα Νέα, 24 Ιουλίου 2023