ΔΡΑΚΟΙ ΚΑΙ ΔΡΑΚΟΝΤΕΣ
Οι δράκοι και οι δράκοντες είναι μυθικά πλάσματα ̶ τέρατα, πολύ μεγάλων διαστάσεων (συνήθης παράστασή τους είναι ως φίδια, σαύρες, θηρία κ.λπ.), που έχουν φτερά νυχτερίδας, αγκαθωτή ουρά και βγάζουν φωτιές από τα στόματά τους.
Τα τέρατα αυτά αποτελούν αντικείμενο θρύλων και παραδόσεων, παραμυθιών, δημοτικών τραγουδιών, συναξαρίων αλλά και ταξιδιωτικών αφηγήσεων. Αν και κανένας από τους ανθρώπους δεν τα έχει δει (ο άνθρωπος γνωρίζει διάφορα είδη φιδιών), χρησιμοποιήθηκαν στη θρησκεία, την αλχημεία, στη σύνθεση των οικοσήμων (εραλδική) και αλλού. Οι δράκοι και οι δράκοντες είναι γνωστοί στις παραδόσεις και τους πολιτισμούς όλων των λαών της γης.
Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τις λέξεις δράκων, δράκοντες, για να ονοματίσουν προπάντων τα τεράστια ερπετά, που τελικά είχαν μορφή φιδιού, ενώ σε άλλους λαούς, π.χ. της Μέσης Ανατολής, τα τέρατα αυτά ήταν επίσης φιδόμορφα, που, με το δάγκωμά τους, προκαλούσαν τον θάνατο και συμβόλιζαν πάντοτε το κακό. Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι, αν και αποδέχονταν τη δύναμη των μυθικών αυτών τεράτων με κακό αποτέλεσμα, δεν ήταν λίγες οι φορές που θεωρούσαν ότι μπορούσαν να προκαλέσουν και καλό.
Στην επιστήμη της Λαογραφίας ως δράκοι ονοματίζονταν αρχαϊκοί θεοί, που εξέπεσαν από τις νεώτερες θρησκείες και επιβίωσαν κυρίως σε μύθους και παραμύθια.
Έτσι, μπορούμε να πούμε, ότι ο δράκος, που είναι μια χαρακτηριστικά εντυπωσιακή μορφή στα παραμύθια, είναι εξέλιξη του δράκοντα, του φιδόμορφου τέρατος της Ελληνικής Μυθολογίας. Κατά την εξέλιξη αυτή ο δράκος έγινε ανθρωπόμορφος. Μπορούμε να παρατηρήσουμε όμως εδώ, ότι οι δράκοι αυτοί παρουσιάζουν πάντοτε τα χαρακτηριστικά του δαίμονος, αφού είναι ανθρωποφάγοι και η κατοικία τους είναι σε δύσβατα μέρη του Κάτω Κόσμου.
Στην Ελλάδα υπάρχουν διάφορα είδη παραμυθιών, που αναφέρονται σε δράκους ή δράκοντες. Το πιο διαδομένο όμως παραμύθι στον Ελληνικό Λαϊκό Πολιτισμό είναι του Δρακοντοκτόνου ήρωα (ή και Δρακοκτόνου), το οποίο στον διεθνή κατάλογο των παραμυθιών έχει ξεχωριστή θέση.
Σύμφωνα με το παραμύθι της Δρακοντοκτονίας, ένας δράκος ή δράκοντας, που μπορεί επίσης να είναι λάμια ή πολυκέφαλο θηρίο, κρατεί το νερό μιας πόλης και δεν αφήνει τους κατοίκους της να το πάρουν εκτός και αν του δώσουν, για να το κατασπαράξει, το πιο επιφανές πρόσωπο της πόλης αυτής.
Η κατακράτηση του νερού σχετίζεται με αρχαϊκές θρησκευτικές παραστάσεις, οι οποίες συνδέονται με ποτάμια, λίμνες και πηγές. Τα σημεία αυτά εξουσιάζονται από τα συγκεκριμένα φιδόμορφα τέρατα, μέχρις ότου ο ήρωας των παραμυθιών, με την υπερφυσική δύναμή του, τα εξολόθρευε πριν κατασπαράξουν το επιφανές πρόσωπο (συνήθως βασιλοπούλα).
Όλη αυτή η διαδικασία στο παραμύθι γίνεται με κάποια λογική βάση, με κάποια νομοτέλεια. Το υπογραμμίζω αυτό, γιατί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα κυριαρχούσε στον κύκλο των παραμυθιολόγων η συζήτηση, αν και κατά πόσο η προφορική παράδοση είναι αυτή που διαμορφώνει το παραμύθι, ή, αντίθετα, το παραμύθι, όπως και άλλα πολιτιστικά αγαθά, προέρχονται από πάνω, από τη γραπτή παράδοση και, ακριβώς, όταν περάσει στη στοματική διαδικασία ενός αγράμματου λαού, αρχίζει να καταστρέφεται. Η θέση αυτή υποστηρίχθηκε προπάντων από τον Albert Wesselski. Αντικρούσθηκε όμως κυρίως από τον Walter Anderson. Ο Anderson υποστήριξε τη λογική που διέπει τις μεταβολές και εξελίξεις, οι οποίες πραγματοποιούνται μέσα στη λαϊκή παράδοση.
Συμπληρωματικά μπορούμε να πούμε ότι η λαϊκή παράδοση είναι εκείνη που διαμορφώνει την τελική μορφή του παραμυθιού, όπως γίνεται ακριβώς και στα παραμύθια της Δρακοντοκτονίας ή Δρακοκτονίας.
* Κάθε κείμενο που δημοσιεύεται στο InDeep Analysis εκφράζει και βαραίνει αποκλειστικά τον συντάκτη του. Οι αναλύσεις που δημοσιεύονται δεν συνιστούν συμβουλές για οποιουδήποτε είδους δραστηριότητα. Το InDeep Analysis δεν δεσμεύεται από τις πληροφορίες, τις απόψεις και τις αναλύσεις που δημοσιεύονται στην ψηφιακή πλατφόρμα του, και δεν φέρει απολύτως καμία ευθύνη για αυτές.
Online διαδραστική πλατφόρμα προβολής του πολιτισμού των Ελλήνων σε ολόκληρο τον κόσμο.
Μπες στο www.act4Greece.gr Επίλεξε τη ∆ράση YOU GO CULTURE
Κάνε τη δωρεά σου με ένα κλικ στο
ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΩή με απ’ ευθείας κατάθεση ή μέσω internet, phone και mobile banking.
Πρόγραμμα Crowdfunding
Εξειδικευμένη γνώση με το κύρος του Πανεπιστημίου Αθηνών
E-Learning Προγράμματα
Βιβλία & Συμμετοχή σε Συλλογικές Εκδόσεις
 |
 |
 |
 |
- 1 από 6
- ›
Σχετικά άρθρα
- 1 από 15
- ›
Συνεντεύξεις
|
Συνεντεύξεις: Συγγραφικό Έργο (Βιβλία - Αυτοτελείς εκδόσεις) Πλούσιο το συγγραφικό έργο του καθηγητή Μηνά Αλ. Αλεξιάδη με θέματα που αντλούνται, κυρίως, από την ιστορία και λαογραφία της Καρπάθου και των Δωδεκανήσων γενικότερα, καθώς και σύγχρονα - νεωτερικά θέματα της ελληνικής λαογραφίας. Αναφέρουμε με χρονολογική σειρά: Συμβολή στην έρευνα του Καρπαθιακού δημοτικού τραγουδιού· ανέκδοτες παραλλαγές. Αθήνα 1975, σσ. 47. Ηπειρωτικά Χειρόγραφα Λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Συλλογή Φοιτητών: 1965-1974. Δημοσιεύματα Λαογραφικού Μουσείου και Αρχείου της Φιλοσοφικής Σχολής, αρ. 2, Ιωάννινα 1980, σσ. 101. Οι Ελληνικές παραλλαγές για τον δρακοντοκτόνο ήρωα: Aarne-Thompson 300, 301Α και 301Β· παραμυθολογική μελέτη. Διδακτορική διατριβή, Ιωάννινα 1982, σσ. 187. Ελληνική και διεθνής επιστημονική ονοματοθεσία της Λαογραφίας. Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1988, σσ. 76. (Δεύτερη έκδοση, Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2010, σσ. 90). Λαϊκές επιγραφές και ονόματα σε Ελληνικά αυτοκίνητα: Συμβολή στην έρευνα σύγχρονων λαογραφικών φαινομένων. Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1989, σσ. 102. Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας: Άγνωστη Ζακυνθινή "Ομιλία" του Αλέκου Γελαδά, Συμβολή στην έρευνα του Ζακυνθινού λαϊκού θεάτρου. Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1990, σσ. 222. Λαϊκοί ποιητές της Καρπάθου: Τρία παραδείγματα. Αθήνα 1997, σσ. 64. Λαογραφία και Γυναίκες της Δωδεκανήσου. Αθήνα 1997, σσ. 29. Η λαογραφική έρευνα της Καρπάθου (1948-1997). Αθήνα 1997, σσ. 87. Έπαινος Μητροπολίτου Καρπάθου και Κάσου Αμβροσίου. Αθήνα 2000, σσ. 30. Καρπαθιακή Λαογραφία: Όψεις του λαϊκού πολιτισμού. Εκδόσεις Πνευματικού Κέντρου Δήμου Καρπάθου, Αθήνα 2001, σσ. 455. Δωδεκάνησα: Λαϊκός πολιτισμός. Δεύτερη έκδοση, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2005, σσ. 435. Νεωτερική Ελληνική Λαογραφία: Συναγωγή Μελετών, Ινστιτούτο του Βιβλίου - A. Καρδαμίτσα, Τρίτη έκδοση, Αθήνα 2012, σσ. 429. (Πρώτη έκδοση, Αθήνα 2006). Ήθος και Λεβεντοσύνη στην Κάρπαθο της 5. Οκτωβρίου 1944. Πανηγυρικός Λόγος στην 60. Επέτειο του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος Καρπάθου (Μενετές, 5 Οκτωβρίου 2004), ενώπιον του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Δ. Στεφανόπουλου, Αθήνα 2008, σσ. 43. Έντυπα Μέσα Επικοινωνίας και Λαϊκός Πολιτισμός: Νεωτερικά Λαογραφικά. Εκδόσεις Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2011, σσ. 246. Η Κάρπαθος σε Αρχαίους Έλληνες, Λατίνους και Βυζαντινούς Συγγραφείς. Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών – Ινστιτούτο του Βιβλίου- Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2013, σσ. 103. Άσεμνη Ελληνική Λαογραφία : Αναλυτική Βιβλιογραφία. Ινστιτούτο του Βιβλίου- Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2013, σσ. 101 (με τη συνεργασία του Μ. Γ. Βαρβούνη). Έντυπη Διαφήμιση και Λαϊκός Πολιτισμός, Εκδόσεις Αρμός - Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2014, σσ. 164. Κλοντ Φοριέλ και Φιλελληνισμός, Δεύτερη Έκδοση με συμπληρώσεις, Εκδόσεις Γρηγόρη - Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2017, σσ. 75 (Πρώτη έκδοση, Αθήνα 2015). Δίκαιο και Λαϊκός Πολιτισμός. Εκδόσεις Γρηγόρη - Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2017, σσ. 150.[9] Επιμέλειες Συλλογικών Έργων «Σύνδειπνον»: Τιμητικό Αφιέρωμα στον καθηγητή Δημήτριο Σ. Λουκάτο (με τη συνεργασία Μιχάλη Σ. Κορδώση και Μαίρης Μάντζιου), Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 1988, σσ. 336. Ο Εορτασμός της 150ετηρίδας (1845-1995) της Εκκλησίας Μενετών Καρπάθου (εκδοτική επιμέλεια, με τη συνεργασία του Ντίνου Α. Μελά), Αθήνα 1996, σσ. 80. Η νήσος Κάρπαθος: Αφιέρωμα του περιοδικού ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ της Καθημερινής (22 Ιουνίου 1997 - επιμέλεια κειμένων), σσ. 29. Κάρπαθος και Λαογραφία. Πρακτικά Α΄ Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Μάρτιος 1994). Έκδοση Επαρχείου Καρπάθου, Αθήνα 1998-2001, σσ. 264. Τιμητική Εκδήλωση για τον καθηγητή Ζαχαρία Ν. Τσιρπανλή. Ένωση Κώων Αθηνών «Ο Ιπποκράτης», Αθήνα 2002, σσ. 49. «Θητεία»: Τιμητικό Αφιέρωμα στον καθηγητή Μ. Γ. Μερακλή, Έκδοση Πανεπιστημίων Αθηνών και Ιωαννίνων, Αθήνα 2002, σσ. 808. Κάρπαθος και Λαογραφία: Πρακτικά Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Σεπτέμβριος 2001). Εκδόσεις Πνευματικού Κέντρου Δήμου Καρπάθου - Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου και Επαρχείου Καρπάθου, Αθήνα 2003, σσ. 739. Η Επίσημη Επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Δ. Στεφανόπουλου στην Κάρπαθο (Μενετές, 5 Οκτωβρίου 1999 - εκδοτική επιμέλεια, με τη συνεργασία του Ντίνου Α. Μελά), Εκδόσεις Δήμου Καρπάθου, Αθήνα 2003, σσ. 109. Η Κεντρική Εκκλησία Μενετών Καρπάθου «Η Κοίμηση της Θεοτόκου». Σύντομη ιστορία - Θαύματα της Παναγίας, εκδοτική επιμέλεια, με τη συνεργασία του Ντίνου Αντ. Μελά, Αθήνα 2005, σσ. 45. Αναγόρευση του ιατρού Γεράσιμου Α. Ρηγάτου σε επίτιμο διδάκτορα του Παιδαγωγικού Τμήματος Δ. Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών (25 Οκτωβρίου 2006), Χορηγία Διαχρονικές Εκδόσεις, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2007, σσ. 61. Κάρπαθος και Λαογραφία: Πρακτικά Γ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Κάρπαθος, 21-26 Μαρτίου 2006), Εκδόσεις Πνευματικού Κέντρου Δήμου Καρπάθου - Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου και Επαρχείου Καρπάθου, Αθήνα 2008, σσ. 1166. (Με τη συνεργασία Έφης Λεντάκη και Παναγιώτη Δαμάσκου): 1997-2007 ─ 10 ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΛΕΝΤΑΚΗ. Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου (Δήμος Υμηττού, 11-13 Μαΐου 2007), Πνευματικό Κέντρο Δήμου Υμηττού – Ίδρυμα Πολιτισμού και Εκπαίδευσης «Ανδρέας Λεντάκης», Αθήνα 2010, σσ. 135. (Με τη συνεργασία Γεωργίου Κούζα): Πρακτικά Πανελληνίου Συνεδρίου: 1909-2009, 100 Χρόνια Ελληνικής Λαογραφίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών (11-13 Μαρτίου 2009), Λαογραφία: Δελτίον της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, τόμ. 42. Αθήνα 2013, σσ. 1096. Η Αναγόρευση του Καθηγητή Wolfgang Mieder σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Μεγάλη Αίθουσα Τελετών, 16 Δεκεμβρίου 2014), Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμήτσα, Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2015, σσ. 80 (με τη συνεργασία Μαριάνθης Καπλάνογλου και Αριστείδη Ν. Δουλαβέρα). Κάρπαθος και Λαογραφία: Πρακτικά Δ’ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας (Κάρπαθος, 8-12 Μαΐου 2013), Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2016, σσ. 1133 (με τη συνεργασία Καλλιόπης Ξανθάκου). Αποχαιρετιστήρια Εκδήλωση για την αφυπηρέτηση του Αριστείδη Ν. Δουλαβέρα, Αν. Καθηγητή Λαογραφίας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (26 Μαΐου 2016), Αθήνα 2016, σσ. 64. (Με τη συνεργασία Γεωργίου Κούζα): Ο Καθηγητής Μ. Γ. Βαρβούνης και το έργο του: Μελέτες και Κείμενα. Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών - Εκδόσεις Πορεία, Αθήνα 2017, σσ. 218. Η Επίσημη Επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκοπίου Β. Παυλοπούλου στην Κάρπαθο: Μενετές - Αρκάσα - Φοινίκι - Απέρι. Καρπαθιακός Οργανισμός Πολιτισμού - Αθλητισμού και Παιδείας του Δήμου Καρπάθου, Αθήνα 2018, σσ. 92. Θαύματα της Παναγίας των Μενετών σε έμμετρη απόδοση Καρπαθίων Λαϊκών Ποιητών. Θαύματα Αγίων στις Μενετές σε πεζό λόγο. Οικουμενικόν Πατριαρχείον Ιεράς Μητρόπολης Καρπάθου και Κάσου, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2019, σσ. 100. |
